అంతరిక్ష చెత్త!

 భూమిమీద పేరుకుపోతున్న చెత్తను వదిలించుకోవడానికే నానాహైరానపడుతుంటే, ఇప్పుడు అంతరిక్షంలో పేరుకుపోతున్న చెత్త కూడా పెనుమస్యగామారిపోయింది. మానవాళికి ప్రయోజనం చేకూర్చేందుకు ప్రయోగిస్తున్న ఉపగ్రహాలకు స్పేస్ గార్బేజీ భద్రత లేకుండా చేస్తోంది.
 ఏభైఏళ్ల కిందట మొట్టమొదటిసారిగా కృత్రిమ ఉపగ్రహాన్ని మనిషి ప్రయోగించిననాటికీ, వేలాదిగా ఉపగ్రహాలు తిరగాడుతున్న నేటి పరిస్థితిలో ఎంతో మార్పువచ్చింది. పనికిరాని శకలాలతో అంతరిక్షం ఓ చెత్తకుండీలా మారిపోతోంది.
 అంతరిక్ష ప్రయోగాల్లో అమెరికా, సోవియట్ యూనియన్ పోటీపడుతున్న కాలం అది. సరిగా అలాంటప్పుడే సోవియట్ యూనియన్ 1957లో మొట్టమొదటి ఆర్టిఫిషియల్ శాటిలైట్ `స్పుత్నిక్' ని అంతరిక్ష కక్ష్యలోకి ప్రవేశపెట్టగలిగింది. అప్పటి నుంచి అనేక దేశాలు కృత్రిమ ఉపగ్రహాలవైపు దృష్టిపెట్టాయి. శాటిలైట్స్ ప్రయోగాలపట్ల జిజ్ఞాసను పెంచుకున్నాయి. సరిగా ఆసమయంలోనే అంతరిక్షంలో చెత్త పేరుకుపోవడానికి కూడా బీజం పడింది.
  50కిపైగా దేశాలు తమకు కావలసిన సేవలకోసం ఉపగ్రహాలను అంతరిక్షంలోకి పంపిస్తున్నాయి. 18వ శతాబ్దిలో కాల్పనిక వస్తువుగా ఉన్న శాటిలైట్,  ఆ తరువాత వాస్తవరూపం దాల్చింది.
 ఉపగ్రహాలను పంపడంలో ప్రతిదేశం ఆసక్తి చూపుతుండటంతో అంతరిక్షంలో తిరగాడే మానవ నిర్మిత వస్తువల సంఖ్య రోజురోజుకీ పెరిగిపోతోంది. నిర్ణీత కాలవ్యవధిదాకా పనిచేసి ఆ తరువాత మూలనపడ్డ శాటిలైట్స్,  వాటి శకలాలు కూడా అంతరిక్షంలో తిరగాడుతూనే ఉన్నాయి. ఇలాంటివి సుమారు ఎనిమిదివేలదాకా ఉంటాయని ఓ అంచనా. ఇవి కాకుండా రాకెట్ ముక్కలు, స్పెష్ మిషెన్ లోని భాగాలు కూడా సొంత కక్ష్యల్లో తిరగాడుతున్నాయి. వీటిలో కొన్ని టన్నులకొద్దీ బరువుకలవికాగా, మరికొన్ని పది పౌండ్లు తూగేవీ ఉన్నాయి. మరికాస్త వివరంగా చెప్పుకోవాలంటే, అంతరిక్షంలో తిరగాడే వస్తువుల్లో కేవలం ఏడు శాతం మాత్రమే మానవాళికి సేవలందిస్తున్నాయి. మిగతావి అంతరిక్ష శిథిలాలే. వీటి సంఖ్య ఏటికేడు ఎక్కువ అవుతుండటంతోనే అసలు సమస్య వచ్చిపడింది.
 1957 నుంచి ఇప్పటివరకు 4,600 సార్లు ఉపగ్రహ ప్రయోగాలు జరిగాయి. మన భూమి చుట్టూ సుమారు ఆరువేల కృత్రిమ ఉపగ్రహాలు సంచరిస్తున్నాయి. వీటి సంఖ్య రాబోయే కాలంలో మరింత పెరగడం ఖాయం.
అంతరిక్షంలో చెత్తను పేరుస్తూ మానవుడు పెద్దతప్పే చేస్తున్నాడా? భూమి ఉపరితలాన్ని చెత్తతో నింపిన మానవుడు ఇప్పుడు స్పేస్ ని సైతం వదిలిపెట్టడంలేదు. తన అవసరాలకోసం ప్రయోగించిన శాటిలైట్స్ ను పని పూర్తయ్యాక పట్టించుకోవడంలేదు. ఫలితంగా అవన్నీ చెత్తపదార్ధాలుగా భూమి చుట్టూ తిరగాడుతున్నాయి.
 ఆకాశ చెత్తలో 22 శాతం ఉపయుక్తంలోలేని ఉపగ్రహాల వల్ల ఏర్పడిందే. ఇది ఇంకాఇంకా పెరిగితే ఉపగ్రహాలు తరచూ ప్రమాదాలకు గురికావడం ఖాయం. రోడ్డు ప్రమాదలంత కామన్ గా అంతరిక్ష ప్రమాదాలు భవిష్యకాలంలో చోటుచేసుకున్నా ఆశ్చర్యపోనక్కర్లేదు.
 స్పేస్ ఆర్బిట్ లోకి ఉపగ్రహాన్ని పంపేసి సంబరపడిపోయే రోజులుకావివి. అంతరిక్షంలో పనిపాటాలేకుండా తిరగాడే వేలాది శకలాలనుంచి ఉపగ్రహాలను రక్షించుకోవడం ఇప్పుడో పెద్ద సమస్య. అందుకే, సంపన్నదేశాలు -  అంతరిక్షంలో పేరుకుపోతున్న చెత్తను తొలగించేపనిలో పడ్డాయి.
 అంతరిక్షంలో పేరుకుపోతున్న చెత్తను తొలగించడంకోసం ఇప్పటికే అనేక మార్గాలను అన్వేషించారు. అయితే పూర్తిగా తొలగించడం మాత్రం పెను సవాలే. అంతరిక్షంలో స్పెస్ ప్రాబ్లం ఉండదని మనం అనుకుంటాం. కానీ అది నిజం కాదు, శకాలల సంఖ్య పెరిగిపోతుంటే, రాబోయేది గడ్డుకాలమే. అంతరిక్షంలో తిరగాడే చెత్త పదార్ధాలను ముందుగా గుర్తించి వాటిని భూవాతావరణంలోకి చేర్చి కాల్చేయాలి. కానీ అది అంత సులువైన పనికాదు. భారీ శకలాల నుంచి చిన్నాచితకా డెబ్రీస్ వేలాదిగా భూమిచుట్టూ తిరగాడుతున్నాయి. పైగా `స్పేస్ జంక్' ని తొలగించాలంటే అన్ని దేశాల మధ్య అవగాహన ఉండాలి. కలిసికట్టుగా కార్యక్రమం చేపట్టగలగాలి. గ్లోబల్ వార్మింగ్ విషయంలోనే అంటీముట్టనట్టున్న దేశాలు ఆకాశచెత్త గురించి పట్టించుకుంటాయని అనుకోలేం.
 వ్యోమగాములు అంతరిక్షంలోకి చేరాక ఏ చిన్న వస్తువుని బయటకు విసిరేసినా అది SPACE CRAFTని వెంటాడే వస్తుంటుంది. అదే వస్తువును బలమైన శక్తితో తోసేస్తే ఆ వస్తువు వేరే ఆర్బిట్ ను ఏర్పాటుచేసుకుని మళ్ళీ ఎక్కడోఓచోట అడ్డం తగులుతుంది. లేదా అలా విసిరివేయబడిన వస్తువు వేరే శాటిలైట్ ని ఢీకొనే ప్రమాదమూలేకపోలేదు. అంటే స్పేస్ ట్రావెల్ అంత తమాషాకాదన్నమాట. ఏప్పుడోఅప్పుడు ఏ క్షణంలోనైనా శకలాలు ఎదురుకావచ్చు. అవి స్పేస్ క్రాఫ్ట్ ని ఢీకొనవచ్చు.
 1996లో ఫ్రెంచ్ గూఢచారి ఉపగ్రహాన్ని సూట్ కేస్ అంత సైజు ఉన్న ఓ శకలం ఢీకొంది. దీంతో ఉపగ్రహం దెబ్బతింది. ఇలాంటి ఘటనలు భవిష్యత్ లో అత్యంత సామాన్యమైనవిగా మారిపోతాయన్నదే ఇప్పుడు అందర్ని పట్టిపీడిస్తున్న భయం.
చాలాకాలం నుంచి వేలాదిగా అంతరిక్షనౌకలను ప్రయోగించారు. వాటిలో చాలా మటుకు పనిపూర్తయ్యాక విచ్ఛిన్నమయ్యాయి. అయితే వాటిలో కొన్ని భాగాలు ఇప్పటికీ స్పేస్ ఆర్బిట్స్ లో తిరగాడుతూనేఉన్నాయి. ఇలాంటి శకలాలను భూమికి మరింత దూరంగా నెట్టివేయడం ద్వారా సమస్యను పరిష్కరించవచ్చు. అయితే ఇందుకు అయ్యే ఖర్చును ఎవరు భరిస్తారన్నది అసలు ప్రశ్న. లేజర్ కిరణాలను ఉపయోగించడం ద్వారా కూడా అంతరిక్షంలోని చెత్తను తొలగించవచ్చని అంటున్నారు.
 ఉపగ్రహ ప్రయోగాలను కూడా లాభసాటి వ్యాపారంగా మలచుకునే దేశాలకు `స్పెష్ జంక్' ఓ పెద్ద సవాల్. కోట్లాది డాలర్లు ఖర్చుచేసి నిర్ణీతకక్ష్యలోకి పంపినా వాటి ఆయుష్షు ఎంతకాలమో శాస్త్రవేత్తలు చెప్పలేకపోతున్నారు. 
 అది 2009 ఫిబ్రవరి నెల. ఎవ్వరూ ఊహించని రీతిలో అమెరికా, రష్యాదేశాలకు చెందిన ఉపగ్రహాలు ఒకదానితోమరొకటి ఢీకొన్నాయి. ఈ ప్రమాదం కారణంగా అంతరిక్షంలో భారీగా శకలాలు వెదజల్లబడ్డాయి. వాటిలో చాలామటుకు సొంత కక్ష్యల్లో తిరగాడుతున్నాయి.
అంతరిక్షంలోకి మనం ప్రయోగించే ఉపగ్రహాలకు భద్రతలేదని ఈ సంఘటనతో తేలిపోయింది. కోట్లాది డాలర్లు కుమ్మరించి పైకి పంపించే శాటిలైట్స్ కు కాస్మిక్ కిరణాల నుంచి కూడా ముప్పుతప్పడంలేదు. నక్షత్రాల జీవితకాలం అయిపోయేసమయంలో భారీ విస్పోటనలు ఎదురవుతాయి. ఇలాంటి పేలుళ్లు సంభవించినప్పుడు వెలువడే కాస్మిక్ తరంగాలు ఉపగ్రహాలను నాశనం చేస్తున్నాయని నాసా శాస్త్రవేత్తలు అంటున్నారు. సతీష్ ధావన్ అంతరిక్షకేంద్రం నుంచి PSLV-c15 రాకెట్ ఏకంగా ఐదు ఉపగ్రహాలను నిర్ణీత కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టింది. కెనడా, స్విట్జర్లండ్, అల్జీరియా దేశాలకు చెందిన మూడు ఉపగ్రహాలు కూడా ఇందులో ఉన్నాయి. అంతేకాదు, ఆంధ్రప్రదేశ్, కర్నాటక విద్యార్థులు తయారుచేసిన `స్టడ్ శాట్' లను కూడా కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టారు.
 ఎన్నో వ్యయప్రయాసలకోర్చి ఉపగ్రహాలను అంతరిక్షంలోకి పంపిస్తుంటే, స్పేస్ గార్బేజ్ వల్ల ఇబ్బందులు తప్పడంలేదని అనేకమంది నిపుణులు అంటున్నారు.
 మూడు నెలల కిందట GSLV ప్రయోగంలో దొర్లిన అపశృతి దొర్లినా ఆత్మస్థైర్యాన్ని కోల్పోకుండా మన అంతరిక్ష శాస్త్రవేత్తలు ఈసారి PSLV రాకెట్ ను విజయవంతగా ప్రయోగించారు. దీంతో భారత త్రివర్ణ పతాకం మరోమారు ఆకాశవీధిలో రెపరెపలాడింది.
 అంతరిక్షంలోకి వెళ్ళిన ప్రతి వస్తువు ఓ నిర్ణీత కక్ష్యలో తిరగాడాల్సిందే. కాలంచెల్లిపోయిన ఉపగ్రహాల నుంచి, ఎన్నోరకాల డెబ్రీస్ - స్పేస్ లో తిరగాడుతూనే ఉన్నాయి. వీటి సంఖ్య పెరిగిపోతుండటంతో ఆకాశవీధి ఈ శకలాలకు ఓ శ్మశానవాటికలా మారిపోయింది.

- ఎన్.ఆర్. తుర్లపాటి
మీ అభిప్రాయాలను తెలియజేయండి....

98852 92208
(nrturlapati@gmail.com)